مقایسه روش های نمونه برداری برای ارزیابی تنوع و تراکم گونه های چوبی در جنگل چهار طاق

در این مطالعه به منظور تعیین روش نمونه برداری بهینه برای برآورد پارامترهای تنوع زیستی و تراکم پایه های درختی و درختچه ای در ذخیره گاه جنگلی چهارطاق، چهار روش نمونه برداری شامل خط نمونه با طول ثابت، ترانسکت ناحیه متغیر، قطعه نمونه با مساحت ثابت و قطعه نمونه چند مقیاس ویتاکر مورد مقایسه قرار گرفتند. به این منظور ابتدا موقعیت کل درختان و درختچه ها در قطعه جنگلی به مساحت 33 هکتار واقع در شهرستان اردل ثبت شد. پس از تعیین مختصات تمام پایه ها و انتقال این مختصات در قالب لایه نقطه ای به نرم افزار arcgis، شبکه آماربرداری سیستماتیک تصادفی با ابعاد 100×100 متر طراحی و در محیط نرم افزار مزبور، با نقطه شروع تصادفی روی منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور حصول تعداد تکرار لازم برای هر روش (4 تکرار) این شبکه سه بار به صورت تصادفی جابجا شد. پس از اجرای هر روش با 4 تکرار، همگنی واریانس مقادیر برآورد شده پارامترهای تنوع زیستی با شاخص های غالبیت، شاخص سیمپسون، شاخص شانون، شاخص یکنواختی، شاخص برلیون، شاخص غنای menhinick، شاخص غنای margalef، مشابهت، آلفای فیشر و شاخص berger-parker و تراکم پایه ها و میزان واقعی این پارامترها با استفاده از آزمون tamhane مورد ارزیابی قرار گرفت تا در صورت همگنی واریانس ها معنی داری اختلاف روش های مزبور با استفاده از آزمون tukey مورد ارزیابی قرار گیرد. از طرف دیگر با داشتن مقدار واقعی تعداد درختان در هکتار، شاخص های تنوع زیستی اشاره شده و میزان برآوردی آن ها، اریبی در هر تکرار به دست آمد. در مورد روش بهینه برای برآورد تراکم پایه ها در واحد سطح نتایج نشان داد روش خط نمونه با طول ثابت برای برآورد پارامتر تراکم پایه های درختان و درختچه ها در ذخیره گاه جنگلی چهارطاق به شدت اریب هستند و کم برآوردی قابل توجهی را نشان می دهند. دلایل این اریبی می تواند ناشی از الگوی پراکنش مکانی پایه های درختی و درختچه ای باشد. در کل فقط سه روش نمونه برداری قطعه نمونه، ویتاکر 100 متر مربعی و ویتاکر 10 متر مربعی اریبی کمتر از 10 درصد را نشان می دهند و این نشان دهنده کارایی روش های نمونه برداری وابسته به سطح در برآورد این پارامتر است. در این مطالعه شاخص های سیمپسون و مشابهت برای اکثر روش های نمونه برداری نااریب هستند (میزان اریبی کمتر از %10) و می توانند به عنوان شاخص های بهینه برآورد تنوع زیستی فارغ از روش نمونه برداری به حساب آیند. در بین روش های نمونه برداری نیز روش ترانسکت ناحیه متغیر نیز برای اکثر شاخص ها (بریلیون، سیمپسون، شانون، مشابهت و شاخص berger-parker) نااریب بوده است. در قسمت دوم مطالعه به منظور بررسی ارتباط بین پایه های درختی و درختچه ای و پوشش علفی کف جنگل پس از تعیین محل و ابعاد مناسب کوادرات (1×1)، درختان ودرختچه هایی که در شعاع 10 متری هر کوادرات وجود داشتند مورد آماربرداری نوع گونه قرار گرفتند. به منظور بررسی رابطه گونه های چوبی و علفی از تحلیل cca استفاده شد و سه ناحیه ارتفاعی عمده در منطقه نیز با استفاده از روش twinspan مورد تفکیک قرار گرفت. به طورکلی این نتایج نشان می دهد که همبستگی بالایی بین پراکنش درختان و درختچه ها و گیاهان کف جنگل وجود دارد لذا می توان از روش های نمونه برداری درختان در برآورد تنوع زیستس گیاهان کف نیز استفاده کرد.